Deputat Madər Musayevə epitafiya
14-07-2023 19:20 / Bu xəbər 2647 dəfə oxundu
Çingiz Sultansoy
Müstəqillik dövründə altı, ümumilikdə yeddi dəfə dalbadal millət vəkili təyin olunan 35 il deputatlıq stajlı Madər Musayev ömrünün sonuna 75 yaşında çatdı.
Ölümünün səbəbi həkim səhvi olduğu deyilir. Qohumuna baş çəkmək üçün xəstəxanaya gedəndə yıxılıb, ayağı sınıb. Həkim müalicəyə başlamazdan əvvəl yaşlı deputatın səhhətini soruşmadan, öyrənmədən, diabeti olan adama yasaq sistem təyin edib. Deputat komaya düşüb, ayılda bilməyiblər.
Azərbaycanda qurulan korrupsion idarəetmə, səhiyyə sistemi tək kasıba yox, deputata da, varlıya da qənim kəsilib.
Madər Musayevi aşağı-yuxarı qırx il, otuz yaşımdan tanıyıram, 1970-80-ci illərin sərhəddində 8-ci mikrorayonda yaşayan qaynatama qonşu köçən zamandan. Dörd-beş yaşlı qızlarımız yaşıd idi, bir yerdə oynayırdılar. Madərgil boşalan beşotaqlı mənzilə köçmüşdü.
Qaynatamın bir oğlu, iki qızı vardı, amma ona ən çoxu dördotaqlı mənzil düşürdü, beşotaqlını elmlər doktoru, xaricdə tanınan bioloq olduğu üçün ala bilmişdi.
M.Musayevin o vaxt iki ya üç, - ya daha artıq uşağı ola bilərdi, dəqiq xatırlamıram, - amma hörməti vətəndaşlara ev verən sovet qurumlarında elmlər doktoru, Elmlər Akademiyası Botanika İnstitunun şöbə müdirindən artıq idi, yoxsa o mənzili çətin alaydı.
Adamlar, hətta neftçilər vardı, ailəli, çoxuşaqlı olduqlarına baxmayaraq onillərlə, otuz-qırx il mənzil növbəsində gözləyib ala bilmirdilər, dünyadan köçəndə cənazələri yataqxanadan götürüldü...
O qonşuluğa görə Madərlə qısa, səthi kontaktlarımız olub. Yaxşı təsir bağışlayırdı, ziyalı olmayan nəzakətli, hörmətcil bir adam. Məndən cəmi beş yaş böyük olsa da, mən hələ özünü axtaran, yazıçı olmaq istəyən gənc elmi işçi idim, o isə həyatda öz yerini tapmış sanballı cavan kişi.
O vaxtlardan varlı idi, mənzili almaq bir yana, Binəqədidə ən böyük mağaza müdiri olduğunu eşitmişdim. Məsələn, maşınını özü yox, sürücü sürürdü, sovet vaxtı nomenklatur vəzifə tutmayan adam üçün bu böyük şey idi, geniş maddi imkanlarından xəbər verirdi.
Sovet vaxtının imkanlı ticarət işçilərinin çoxu varını gizlədən, nəzakətli, hörmətcil, diplomat adamlar idi, hər halda ağıllıları. Var-dövlətini gizlətməyən, təkəbbürlü, yekəxana olanlar dövlət tərəfindən tez vurulurdu.
Həbib Müntəzir yazır ki, M.Musayev Bakının Binəqədi rayonunda "Obyektlər kralı" hesab olunurdu. Olar, inanıram, niyə də olmasın? Amma Hacı Madər müsahibəsində onu "oliqarx” adlandıranlara etiraz edir, olmadığını deyir.
"Şöhrət" və "Şərəf" ordenləriylə hansı ictimai-siyasi əməllərinə görə təltif olunduğunu soruşmuram, Azərbaycanda "Şöhrət" və "Şərəf" ordenləri siyasi fəaliyyətə görə yox, bir qayda olaraq hamıya yubiley yaşında verilir. Sərəncamlar arxivindən görünür. Nə kimi siyasi fəaliyyəti olub? Susmaq və hakimiyyətə xidmət, dediyini eləməkdən başqa? Prezidentlər Heydər və İlham Əliyevlərə xidməti haqqında az qala bütün müsahibələrində danışır.
Sovet vaxtının uğurlu "zavmağı", çox ehtimal, sovet ticarət işçisi təfəkkürünü dəyişməmiş adam deputatlığın əslində nə olduğunu, konstitusion vəzifə borcunu bilirdimi? Bəlkə də, bilirdi, amma özünəməxsus qaydada, dəyərlərinə və təfəkkürünə uyğun...
Tanınmış yazıçı, dostum Firuz Mustafa yazıb yadıma saldı ki, M.Musayev 35 il ərzində parlamentdə cəmi bir dəfə çıxış edib. Hansısa qanunun qəbulunda düzgün bir irad bildirdi: "İşverən yox, işəgötürən yazın", - dedi" və ölənə rəhmət oxudu. Otuz beş il susmağın fonunda, həqiqətən də, yaddaqalan çıxışdır. Xatırladım ki, sovet illərində "işverən" hüquq-mühafizə, daha çox milis-prokuratura işçilərinə deyirdilər, o vaxtın məhkəmələrində indiki kimi növbətçi yalançı şahidlər, peşəkar üzəduranlar yox idi. İndi geniş yayılmış, məhkəmədə Tofiq Yaqublunun üzünə duran yalançı zərərçəkmiş və ittiham şahidi, provokator Elxan Cəbrayılov və arvadı Cəvahir kimiləri ya yox idi, ya da yox dərəcəsində idi, hər halda eşitməmişdim. Elxan Cəbrayılov Tofiq bəyə üzəduranlığıyla tarixə düşüb, unudulmayacaq...
Hacı Madərlə 1980-cilərin sonundan görüşməmişik.
Öndan əvvəlki yadımda deyil, 1995-in parlament seçkilərində deputatların seçicilərə tanıdılması üçün AzTV-də pulsuz çıxış imkanı verilmişdi, pullusu da var idi, çox adam yaxşı-pis çıxış edirdi, çıxışı əvvəldən çəkdirib, montaj edib o vaxt geniş yayılan VHS və SVHS kassetini televiziyaya göndərmək də olardı. Həmin vaxtlar işlədiyim AzTV rəhbərliyi demokrat deputatları necəsə vurmaq, çıxışlarını imkan daxilində xırda, ucuz üsullarla pis göstərməyə çalışırdı.
Burada "Facebook"da bəzi frendlərim məndən soruşur ki, nədən narazısan?
Müsavat Partiyasının nüfuzlu üzvü olan dostum Hikmət Hacızadəyə zəng edib AzTV cındırlığının qarşısını almaq yollarını dedim. Özüm məzuniyyət və AzTV-dən günü 10 dollara rüşvətlə kamera götürüb, həmişəki operatorumu Aydın Pirverdiyevi da cəlb edib müstəqil deputatlığa namizədlərə və AXCP namizədlərinə kömək edirdim, videoçıxışları çəkirdik. Tək çəkiliş yox, çıxışlarının mətnini də redaktə edirdim bəzən - pul qazanırdıq.
Demokratlardan, cəbhəçilərdən yalnız kameramanın pulunu alıb Aydına verirdim. Güclü peşəkar olan Aydın mənim kimi deyildi ki, pulsuz işləsin. Bu "biznesə” görə deputat çıxışlarını TV-də izləməyə çalışırdım, rəqiblərin videolarını görmək, tutuşdurmaq üçün, rəqabət gözgörəti artırdı.
Bir dəfə M.Musayevin də videosunu gördüm. Binəqədi məscidinin görüntüləriylə bəzədilmiş, əsas bu sayaq planlardan və kadrlardan ibarət bir musiqili video, yaxşılıq, xeyirxahlıq, xeyriyyəçilik haqqında ümumi sözlərdən ibarət kadrarxası mətn. Xeyriyyəçilik etmək üçün deputat kürsüsünün zəruri olmadığını, həmçinin videoda deputatlığa namizədə layiq siyasi fikir və sözün məzmun-məna daşımadığını da saymasaq, görüntü baxımından elə də pis hazırlanmamışdı. Hacının maddi imkanları, videosüjet hazırlayanların səviyyəsi aydınca görünürdü.
Maraqlıdır, müstəqillik illərində biznes imkanları, pulu, var dövlətinin çapı önəmli dərəcədə artandan, dəyişəndən sonra möhtərəm deputat Musayevin xasiyyəti də, özü də dəyişdimi? Necə işləyib? Kiminsə haqqına giribmi? Bilmirəm.
Uşaqlarına, varislərinə qoyub getdiyi var dövlətdən, mülklərdən başqa həyatda nə qazanıb? Nələr edib, nə iz qoyub? Binəqədi rayonunda yaşayan insanların ona hörməti nə dərəcədə səmimidir? Bilmirəm, amma həyatını bilmək, öyrənmək, olduğu kimi, obyektiv yazmaq istərdim, maraqlı olardı. Ölkə belə konformist adamlarla doludur, onun kimi maddi imkanlar qazanmasalar da...
M.Musayevin jurnalist Mirmahmud Kazımova 2020-nin martında, növbədənkənar seçkidən sonra verdiyi müsahibədən parça:
" - Seçki şüarınız "Etimadınızı doğruldanı seçin!” idi. 30 il ərzində seçici etimadını doğrulda bilmisinizmi?
- Əgər bu gün yenidən deputat seçilmişəmsə, deməli, seçicilərimin etimadını doğrultmuşam.
- MM ölkədə aparılan islahatlara adekvat olmaması səbəbindən buraxıldı. Gözlənti vardı ki, deputatların çoxu yenidən namizədliyini irəli sürməyəcək. Sizi yenidən deputat olmağa həvəsləndirən nədir?
- Parlamentin buraxılması ilə bağlı təklifi MM çoxluq təşkil edən YAP-dan olan deputatlar irəli sürmüşdülər. Mən də həmkarlarım kimi həmin təklifə müsbət yanaşdım. Düşünürəm ki, millət vəkili kimi bundan sonra da xalqa xidmət etməyə həm gücüm, həm də iradəm var".
Əlbəttə, sual yaranır ki, seçicilərinin etimadını doğruldan, doğrultmuş sayan adam parlamentin buraxılması ilə bağlı təklifə niyə müsbət yanaşmalıdır? Belə mövqe nə dərəcədə məntiqli və səmimidir? Axı o zaman parlamentin buraxılmasına etiraz edən ya "müsbət yanaşmayan” da oldu, məsələn, Rasim Musabəyov.
Amma başqa tərəfdən parlamentə seçki keçirilir ki, seçilməkdən danışırıq? Cavab aydındır, məntiqdən isə danışmayaq. Nə məntiq, nə konstitusiya? Nə səmimiyyət? Bir parça çörəynə şükür elə. Güney Qafqazın lider dövləti, dünyanın həsəd apardığı ölkədə yaşamırıq?
Müxbirin son sualına cavab olaraq Madər Musayev bildirib ki, böyük oğlu heç bir yerdə işləmir, bir obyekti var, onu da dükan kimi icarəyə verib, kiçik oğlu isə "Azərsu” ASC-nin "Birləşmiş Sukanal” MMC-də çalışır. Hər ikisi ailəlidir, kənddə yaşayırlar. Qırx il öncə qızımın yaşıdı və rəfiqəsi olan qızı Təranənin adını çəkmir. Hacı olan, çağdaş və sanballı MM deputatına yaraşmaz, ya başqa səbəbdən, bilmirəm...
Bir sual da məni düşündürür: görəsən, Madər Msayev bilsəydi ki, can-başla xidmət etdiyi və faydalandığı korrupsion sistemin və onun səhiyyəsinin qurbanı olacaq, yenə də eyni xidməti edərdimi?
O günləri xatırlayıb bu yazını yazıb qurtaranda, "Bu qırx il necə də su kimi tez axıb getdi?” cümləsiylə bitirmək istəyirdim, amma fikrimdən daşındım ki, bütün yaşlı, qoca adamlar bunu deyir, hamının dediyi, yazdığı, qəlibləşmiş, az qala bayağı olmuş fikir və sözdür. Buna baxmayaraq sonda qərara gəldim ki yox, yazmaq lazımdır, yazdım. Nə qədər çoxdan məlum və qəlibləşmiş olsa da, hamı bu fikrə və qərara özü gəlib çıxır, kimi otuz-qırx yaşında, kimi mənim kimi yetmişində...
P.S. Madər Musayevin ili ərəfəsində bu yazını "Facebook"da bir də paylaşmaqdan öncə gözdən keçirəndə təyinatlı deputatlarımızın əməllərini xatırlayanda düşündüm ki, Madər Musayev o birilərinin yanında hələ şükürlüdür.
O, Fəzail Ağamalı, Siyavuş Novruzov, Musa Qasımov, Tahir Kərimli, Hüseynbala Mirələmov, Cavanşir Feyziyev, Elşən Musayev və bir çox başqa deputatlar kimi qalmaqalla gündəmə gəlməyib, özünü gülüş obyektinə çevirməyib, müxalif şəxslərə qara yaxmayıb, susmağı üstün tutub. Həmin müsahibədə müxbirin "Dostluq etdiyiniz müxalifət nümayəndələri varmı?” sualına diplomatik cavab verib: "Dövlətini, millətini sevən, Prezidentin siyasətini birmənalı dəstəkləyən hər kəs mənim dostumdur”.
Belə mövqe və davranış hamimiyyətə yarınan, yaltaqlanan, "seçki” zamanı yaxınlaşanda gərəkliyini göstərmək üçün müxalifətə növbəti dəfə qara yaxmağa çalışan deputatların mövqe və davranışından xeyli üstündür.
Payızda keçiriləcək növbədənkənar "seçki” qarşısında keçmiş deputat və prezidentliyə namizəd, nüfuzu dünyada qəbul edilən tarixçi Cəmil Həsənli haqqında 22 deputat çızmaqara yazıb. Onların bəzilərini və verilən cavabları gülə-gülə oxumuşam. Məsələn, adını ilk dəfə eşitdiyim Demokratik Maarifçilik Partiyasının sədri Elşən Musayeva cavabında Cəmil müəllim nisbətən cavan deputatın yalanlarını faktlarla və məntiqlə dağıdaraq sonda özünəməxsus yumorla qeyd edib: "Tərəzinin gözünə yazdığım kitabların hərəsindən bir nüsxə qoysam, sənin diri çəkindən artıq gələr..."
Yazıdakı fikirlər müəllifin şəxsi mülahizələridir. Arqument.az-la müəllifin mövqeyi üst-üstə düşməyə bilər.
