17 beynəlxalq təşkilat Aİ liderlərinə Azərbaycanla bağlı çağırış edib

Noyabrın 6-da "Human Rights Watch” da daxil olmaqla 17 beynəlxalq insan haqları təşkilatı COP29-da iştirak edəcək Avropa İttifaqı liderlərinə çağırış ediblər.

Təşkilatların yaydığı birgə bəyanatda qeyd olunur ki, Avropa İttifaqı liderləri siyasi motivlərlə həbs edilənlərin məsələsini birbaşa Azərbaycan hakimiyyəti ilə müzakirəyə çıxarmalı və onların azadlığa buraxılmasını təmin etməlidir: "Azərbaycan hökumətinin tənqid edənlərə qarşı hücumu son iki ildə ciddi şəkildə pisləşib. Avropa İttifaqı indi açıq şəkildə çıxış etmək və ölkədə vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil media və insan hüquqları müdafiəçiləri üçün konkret təkmilləşdirmələrə nail olmaq üçün COP29-un nadir beynəlxalq diqqət mərkəzindən istifadə etməlidir”.

"Azərbaycanda hökumətin müstəqil media və vətəndaş cəmiyyətinin qalan qalıqlarını, o cümlədən insan haqları müdafiəçilərini hədəf alması ilə son iki ildə ciddi şəkildə pisləşən insan hüquqlarının pozulması rekord həddə çatıb. Hökumətin istifadə etdiyi üsullar arasında siyasi motivli həbslər və saxta cinayət ittihamları ilə təqiblər, habelə, qeyri-hökumət təşkilatlarını (QHT-ləri) tənzimləyən yüksək məhdudlaşdırıcı qanunların özbaşına icrası var. Bu sui-istifadəli tənzimləmə sistemi müstəqil fəalları, medianı və hüquq müdafiəçilərini öz işlərini yerinə yetirmək üçün qanuni yolları faktiki olaraq inkar edir və bununla da onları qanunun kənarına itələyir və cavab xarakterli cinayət təqibinə qarşı həssaslığını artırır”, – deyə bəyanatda vurğulanıb.

Bəyanat müəllifləri bildirib ki, Avropa İttifaqı Azərbaycanla iqtisadi və siyasi əlaqələrin, o cümlədən, enerji sahəsində əməkdaşlığın Şərq Tərəfdaşlığı təşəbbüsünün üzvü kimi Bakının öhdəliklərinə uyğun olaraq konkret insan hüquqları vədlərini yerinə yetirməsini təmin etməlidir: "Azərbaycanın dövlət büdcəsi yanacaqlardan asılıdır və 2022-ci il üçün Aİ-Azərbaycan enerji tərəfdaşlığı üzrə Anlaşma Memorandumu (MoU) mühüm siyasi təsir alətidir. Aİ bu tərəfdaşlığın xarici siyasətində insan hüquqlarının müdafiəsi və təşviqi üzrə müqavilə öhdəliklərinə uyğun olmasını təmin etmək üçün hakimiyyət orqanları ilə siyasi və diplomatik çəkisindən istifadə etməlidir. Anlaşma Memorandumunun imzalanmasından bəri Azərbaycan hökuməti müstəqil mediaya və vətəndaş cəmiyyətinə, insan hüquqları müdafiəçilərinə qarşı amansız repressiyalar həyata keçirib, fərqli fikirlər və qanuni insan haqları işlərinin əksər formalarının kökünü kəsib. 2023-cü ilin iyulunda hakimiyyət alim, antikorrupsiya eksperti və 2024-cü il Fikir Azadlığı üzrə Saxarov mükafatının finalçılarından biri olan Qubad İbadoğlunu həbs edib. Hakimiyyət orqanlarının ona lazımi tibbi yardım göstərməməsi nəticəsində səhhətinin sürətlə pisləşdiyi doqquz aylıq həbs-qətimkan tədbirindən sonra o, ev dustaqlığına və polis nəzarətinə keçirilib. Onun istintaqı müvəqqəti dayandırıldığı halda, günahı sübuta yetirilərsə, onu 17 ilə qədər həbs cəzası gözləyir. 2024-cü ilin aprelində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının 2014-cü il İnsan Haqları üzrə Vatslav Havel mükafatının laureatı, hüquq müdafiəçisi Anar Məmmədli həbs edilərək, səhhəti pisləşdiyi üçün istintaq təcridxanasına salınıb. Məmmədlinin həbsi onun təşkilatı olan Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzinin (SMDT) fevralda keçirilən prezident seçkilərinin gedişi ilə bağlı qiymətləndirməni dərc etməsindən və o və digər hüquq müdafiəçiləri ilə birlikdə COP29 ərəfəsində iqlim ədalətinə dair koalisiya elan etdikdən sonra baş verib. 2023-cü ilin noyabr ayından etibarən Azərbaycan hakimiyyəti ən azı 11 müstəqil jurnalisti və media işçisini həbs edib və müxtəlif saxta cinayət ittihamları ilə onların barəsində həbs qətimkan tədbiri seçib. Bu sıraya Ülvi Həsənli, Sevinc Vaqifqızı, Hafiz Babalı, Nərgiz Absalamova, Elnarə Qasımova, Əziz Orucov, Şamo Eminov, Müşfiq Cabbarov, Ələsgər Məmmədli və İmran Əliyev daxildir. Son iki ildə dəmir barmaqlıqlar arxasına salınan digər tanınmış vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri, hökumət tənqidçiləri, hüquq müdafiəçiləri və həmkarlar ittifaqı fəalları arasında Bəxtiyar Hacıyev, Akif Qurbanov, Ruslan İzzətli, Afiyəddin Məmmədov, Məhyəddin Orucov, Elvin Mustafayev, Ayxan İsrafilov, Fazil Qasımov, və Famil Xəlilov da var. Hələ iyul və avqust aylarında Azərbaycan hakimiyyəti tədqiqatçılar və sülh fəalları İqbal Əbilov və Bəhruz Səmədovu saxta əsaslarla dövlətə xəyanətdə ittiham edərək həbs edib. Potensial olaraq uzunmüddətli həbs cəzaları ilə üzləşən onlar məhkəməyə qədər həbsdə qalırlar”.

Bəyanatın sonunda COP29-da iştirak edən Avropa İttifaqı liderlərinə Azərbaycanda olarkən jurnalistlər və müstəqil vətəndaş cəmiyyəti, o cümlədən hüquq müdafiəçiləri ilə görüşmələrinin vacibliyi qeyd olunub: "Azərbaycan hökuməti ilə qarşılıqlı əlaqələrdə vurğulayın ki, güclü vətəndaş cəmiyyətinin iştirakı COP29-dan əvvəl və sonra effektiv iqlim tədbirləri üçün vacibdir və iştirakçılara qarşı atılan hər hansı cavab tədbirinə yol verilməyəcək”.

Bəyanatı Anar Məmmədli Azərbaycanda repressiyalara son qoymaq kampaniyası, Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi, Avropa Mətbuat və Media Azadlığı Mərkəzi, Avropa Jurnalistlər Federasiyası, İnsan Hüquqları Evi Fondu, "Amnesty International” və digər təşkilatlar imzalayıb.

Sentyabrın 25-də "Human Rights Watch” və 10 insan haqları təşkilatı Avropa Şurası Parlament Assambleyasına (AŞPA)  ünvanlanan çağırış etmişdi.

Bəyanatda qeyd olunurdu ki, Azərbaycanın öz nümayəndə heyətinin assambleyaya qayıtmazdan əvvəl yerinə yetirməli olduğu aydın meyarları işləyib hazırlamalı və tətbiq etməlidir.

Noyabrın 11-dən 22-dək Bakıda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu (COP29) sessiyası keçiriləcək.